Wyobraź sobie Mercedesa: Pięknie zaprojektowany, wygodny i bardziej wydajny z każdą nową generacją. Czy prowadziłbyś taki samochód na wąskich, nie zawieszonych kołach pierwszego samochodu bez komfortu oferowanego przez dzisiejszą technologię? Cóż, ja też nie. Ale dlaczego miliony ludzi wciąż używają klawiatury komputerowej, która została opracowana około 150 lat temu dla pierwszej udanej maszyny do pisania? Klawiatury, która od tamtej pory praktycznie nie uległa zmianie, mimo wszystkich jej wad?
Dlaczego napisałem ten artykuł
Od lat bolało mnie prawe przedramię. Znikają po długim weekendzie lub urlopie, by wrócić po kilku dniach pracy. Dlaczego tak jest? Cóż, jako projektant komunikacji wykonuję dużo pracy komputerowej - nie tylko projektuję prace, ale także prowadzę badania, wysyłam e-maile i organizuję swoje projekty. Jestem również fotografem, co oznacza, że często noszę przy sobie ciężki aparat fotograficzny. Kiedy później oglądam i edytuję swoje zdjęcia, ponownie korzystam z komputera. Trudno mi uniknąć korzystania z klawiatury i myszy, jeśli robię to, co lubię.
Wiele osób doświadcza podobnej sytuacji, a w miarę postępu digitalizacji ich liczba rośnie. Obecnie w krajach uprzemysłowionych nie ma prawie żadnych miejsc pracy, które nie obejmują komputerów. Dla wielu współczesnych zawodów są one właściwie podstawą egzystencji. Jednocześnie coraz więcej osób cierpi z powodu tych zmian, nawet jeśli lubią swój zawód i swoją pracę. Ludzie tacy jak ja. Ale znowu: Dlaczego tak jest? I co jest tego przyczyną?
Zaczęłam szukać odpowiedzi. To, co na początku miało być tylko małym projektem badawczym, wkrótce przerodziło się w coś całkiem poważnego. Im więcej czytałem, tym więcej pojawiało się pytań. W tym czasie zyskałem też nowe perspektywy na własne skupienie się jako projektant (co jest human-centered design). Ale przede wszystkim bardzo uważnie przyglądałem się swoim własnym palcom podczas pisania.
Ten artykuł podsumowuje moje badania. Mówię o wadach tradycyjnych klawiatur, o tym, jakie problemy powodują i dlaczego, o możliwych rozwiązaniach, badaniach naukowych, przemyśleniach nad interakcjami cyfrowymi i dlaczego nadal potrzebujemy normalnych klawiatur w cyfrowej przyszłości, o jakiej możemy marzyć.
Problemy
Napięte mięśnie szyi, problemy z plecami i powtarzające się bóle przedramion i rąk: Miliony ludzi, którzy dużo pracują z komputerami, znają te problemy. Wszystkie one należą do syndromu powtarzalnych urazów przeciążeniowych (w skrócie: syndrom RSI). Są to urazy, w których tkanka ścięgna powoli degeneruje się w wyniku ciągłego stresu lub obciążenia. W tym przypadku przewaga ciała ludzkiego w przystosowaniu się do powtarzalnych pozycji lub ruchów ma negatywny wpływ na układ nerwowy, ukrwienie i zdolność do regeneracji. Konsekwencją może być chroniczny ból, drętwienie, utrata sprawności ruchowej, a nawet degeneracja mięśni.
"W stałej postawie ciała zawsze występuje długotrwały, powtarzalny ruch, który ma wpływ na rozwój zespołu RSI". (Dr. Bastian Marquaß, specjalista w dziedzinie ortopedii)
Zazwyczaj potrzeba trochę czasu, aby objawy się pogorszyły. W rzadkich przypadkach mogą one jednak doprowadzić do niezdolności do pracy w ciągu jednego tygodnia. Oprócz ergonomicznego sprzętu i specjalnych ćwiczeń lekarze zazwyczaj zalecają regularne przerwy w pracy, a w razie potrzeby ścisły odpoczynek. Oznacza to, że zespół RSI ma istotny wpływ nie tylko na karierę zawodową osób nim dotkniętych, ale także na wydajność pracy pracodawcy i finanse zakładów ubezpieczeń.
Syndrom RSI nie jest bynajmniej zjawiskiem nowoczesnym. Po raz pierwszy opisano go około roku 1700. Już wtedy dotyczyło to w szczególności niektórych zawodów, takich jak muzycy czy maszyniści. Ich liczba stale rośnie od czasu rosnącego użycia klawiatur komputerowych w latach 70. Godne uwagi jest to, że syndrom RSI nadal nie jest uznawany za chorobę zawodową we wszystkich krajach uprzemysłowionych - chociaż statystyki są alarmujące, a urazy te w oczywisty sposób odnoszą się do odpowiednich miejsc pracy dotkniętych nimi pracowników.
Legendy z ich czasów: Wraz z komputerami IBM PC, Commodore 64 i Apple Macintosh 128k rozpoczął się światowy rozwój komputera osobistego. (© Rama & Musée Bolo, CC BY-SA 2.0 FR | Public Domain | 9to5mac.com)
Raporty dotyczące skarg maszynistek, które z dzisiejszej perspektywy są typowe dla zespołu RSI, były coraz częściej publikowane na całym świecie już w latach siedemdziesiątych. Już wtedy naukowcy uważali konwencjonalne klawiatury za bardzo prawdopodobną przyczynę i wyrażali swoje obawy. Ale gdy na początku lat 80. komputer osobisty zaczął się rozprzestrzeniać na całym świecie, krytykowane klawiatury ostatecznie trafiły do większości biur i domów. Chociaż ergonomiczne konstrukcje były już znane wśród ekspertów - klawiatura Maltron, na przykład, została wprowadzona w 1977 roku - podstawowe problemy pozostały. Pogorszyły się one jeszcze bardziej, gdy w latach 1983/84 (20 lat po wynalezieniu) firma Apple wprowadziła na rynek mysz komputerową z Lisą i Macintoshem, której kształt spowodował dalsze przesunięcia.
"Gwałtownemu rozwojowi komputerów osobistych w latach 80. towarzyszyło coraz więcej doniesień o problemach mięśniowo-szkieletowych wśród użytkowników komputerów". (David Rempel, inżynier, naukowiec medyczny i specjalista od ergonomii)
Innymi słowy, zespół RSI wskazuje, że pewne ruchy i postawy nie są korzystne dla naszego zdrowia fizycznego. W odniesieniu do komputera jest on zazwyczaj spowodowany przez nieergonomiczną stację roboczą. Ważna jest tu nie tylko prawidłowa wysokość biurka i siedzenia, ale także prawidłowa postawa ciała. Największy wpływ na mechanikę ruchów palców, dłoni i przedramion ma jednak klawiatura i mysz. Podczas gdy w ostatnich latach wzrosła liczba ergonomicznych i niedrogich myszy komputerowych, międzynarodowe konwencje uniemożliwiają wprowadzenie niezbędnych ulepszeń w zakresie klawiatury komputerowej. W rzeczywistości większość ludzi jest tak przyzwyczajona do dzisiejszej konstrukcji klawiatury, że tylko bliższe przyjrzenie się ujawnia jej wielkie wady.
